K 48/01

2 października 2002 r. o godz. 10:00 Trybunał Konstytucyjny rozpoznał wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich w sprawie zgodności z Konstytucją przepisów regulujących zasady ustalania czynszu najmu lokali mieszkalnych.

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 9 ust. 3 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego jest niezgodny z art. 64 ust. 1 i 2 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP. Trybunał uznał również, że art. 35 ust. 1 tej ustawy, w zakresie, w jakim wyłącza uprawnienie do lokalu socjalnego osób, objętych wydanym w okresie od 31 grudnia 2000 r. do 10 lipca 2001 r. i niewykonanym do 10 lipca 2001 r. orzeczeniem sądowym nakazującym opróżnienie lokalu jest niezgodny z art. 32 w zw. z art. 2 Konstytucji RP.

Trybunał Konstytucyjny uznał, że art. 9 ust 3 ustawy o ochronie praw lokatorów nie da się pogodzić z konstytucyjnymi gwarancjami prawa własności, zawartymi m.in. w art. 64 ust. 1 i 2 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP. Trybunał stwierdził, że zaskarżony przepis ograniczał prawa jednej z grup właścicieli, w sposób nie znajdujący oparcia w zasadzie proporcjonalności ani innych wartościach konstytucyjnych, jednocześnie dając drugiej grupie właścicieli możliwości zbyt szerokie, mogące wiązać się z nadmiernymi ograniczeniami ochrony praw lokatorów. Trybunał stwierdził również, że chociaż dopuszczalna jest ingerencja w prawo własności, to nie może ona jednak zejść poniżej pewnego minimum niezbędnego dla zachowania lokalu. Minimum tego nie zapewniają aktualnie obowiązujące zasady ustalania czynszu, w wyniku których wpływy z tytułu czynszu nie pokrywają bieżących kosztów eksploatacji budynków i uniemożliwiają przeprowadzenie kapitalnych remontów.

Trybunał stwierdził, że choć istnieje konieczność reglamentacji wzrostu czynszów, jednak mechanizm wprowadzony przez ustawodawcę jest wadliwy. TK zasygnalizował istnienie potrzeby wprowadzenia mechanizmów - sprawdzonych w innych państwach - które umożliwiałyby kontrolę, czy czynsze nie są rażąco wygórowane.

Trybunał uznał również niekonstytucyjność art. 35 ust. 1 rozpatrywanej ustawy, ponieważ przepis ten traktuje w różny sposób te same kategorie osób, jedynie ze względu na moment w którym zostały objęte orzeczeniem o eksmisji, naruszając w ten sposób zasady równości wobec prawa i sprawiedliwości społecznej.

Trybunał rozpoznał sprawę w pełnym składzie. Rozprawie przewodniczył Prezes TK Marek Safjan, a sprawozdawcą była Sędzia TK Biruta Lewaszkiewicz-Petrykowska.

Wyrok jest prawomocny i ostateczny, a jego sentencja podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.

2 października 2002 r. o godz. 10:00 Trybunał Konstytucyjny rozpozna na rozprawie odroczonej z dnia 4 września 2002 r. wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich w sprawie zgodności z Konstytucją przepisów regulujących zasady ustalania czynszu najmu lokali mieszkalnych.

Rzecznik Praw Obywatelskich złożył do Trybunału Konstytucyjnego wniosek o stwierdzenie, że art. 9 ust. 3 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego jest niezgodny z art. 64 ust. 1 i 2 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP, zaś art. 35 ust. 1 tej ustawy , w zakresie, w jakim wyłącza uprawnienie do lokalu socjalnego osób, objętych wydanym w okresie od 31 grudnia 2000 r. do 10 lipca 2001 r. i niewykonanym do 10 lipca 2001 r. orzeczeniem sądowym nakazującym opróżnienie lokalu - z art. 32 w zw. z art. 2 Konstytucji RP.

Rzecznik Praw Obywatelskich zarzucił, że zasady ustalania czynszu najmu przyjęte w ustawie o ochronie praw lokatorów pozostają w kolizji z konstytucyjną zasadą ochrony prawa własności. Obowiązujące przepisy nakładają bowiem na właścicieli budynków mieszkalnych szereg obowiązków w zakresie utrzymywania budynków w należytym stanie. W zamian przewidują zasady ustalania czynszu, w wyniku których wpływ z tego tytułu nie pokrywają bieżących kosztów eksploatacji budynków i uniemożliwiają przeprowadzenie kapitalnych remontów.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy podwyższenie czynszu lub innych opłat za używanie lokalu, z wyjątkiem opłat należnych od właściciela, nie może być dokonywane częściej niż co 6 miesięcy. Zaskarżony zaś art. 9 ust. 3 ustawy reguluje dopuszczalne górne limity tych podwyżek w stosunku do prywatnych właścicieli budynków mieszkalnych. Taki sposób regulacji narusza - zdaniem Rzecznika - konstytucyjnie chronione prawa właścicieli budynków mieszkalnych do pobierania pożytków oraz zasadę równej dla wszystkich zasady ochrony prawa własności. Nie może być ono ograniczone tak dalece, by w efekcie, w wyniku ustawowej regulacji, przynosiło właścicielowi jedynie straty.

Trybunał rozpozna sprawę w pełnym składzie. Rozprawie będzie przewodniczył Prezes TK Marek Safjan, a sprawozdawcą będzie Sędzia TK Biruta Lewaszkiewicz-Petrykowska.