"Starajmy się tak postępować i tak żyć,
 by nikomu w naszej ojczyźnie
 nie brakło dachu nad głową
 i chleba na stole"

                          (Jan Paweł II, Ełk, 8.VI.1999)

mieszkać w Polsce . . .

Drogi Internauto,

W imieniu Polskiego Zrzeszenia Lokatorów (PZL) witam Cię na naszej stronie Internetowej, którą założyliśmy w maju 2000 roku. Pragniemy za pomocą Internetu zapoznać szerokie kręgi internautów, zainteresowanych mieszkalnictwem, a zatem prawem każdego człowieka do godnego zamieszkiwania ze sposobem traktowania i realizowania tego w Rzeczypospolitej Polskiej.

       Rozpoczynając tę wstępną informację wyjaśniam, że nazywam się Alicja Sarzyńska i jestem prezesem Zarządu Głównego Polskiego Zrzeszenia Lokatorów. Ponieważ uczestniczyłam w tworzeniu tej organizacji w roku 1989 oraz w pracach Zarządu Głównego wszystkich kolejnych kadencji, posiadam możliwość przedstawienia ogólnego obrazu problemów mieszkalnictwa w Polsce, jak również charakteru Polskiego Zrzeszenia Lokatorów i jego działalności.

Powstały w 1989 r. Komitet Założycielski doprowadził w 1990 r. Do rejestracji w Sądzie Wojewódzkim w Krakowie Polskiego Zrzeszenia Lokatorów i jego statutu jako organizacji działającej na terenie całego kraju.

Obecnie Zarząd Główny PZL posiada siedzibę w Krakowie, a oddziały znajdują się w kilku większych miastach.

Ponieważ cele Polskiego Zrzeszenia Lokatorów zawarte w jego statucie odpowiadają celom organizacji lokatorskich działających w innych krajach, a należących do międzynarodowej organizacji lokatorów - International Union of Tenants - także Polskie Zrzeszenie Lokatorów zostało przyjęte do tej organizacji.

Istniejąca sytuacja w Polsce oraz szybko następujące zmiany tej sytuacji ukształtowały działalność Polskiego Zrzeszenia Lokatorów jako niezależnej, pozarządowej, apolitycznej organizacji, utrzymującej się ze składek swych członków i przy możliwości korzystania z darowizn (jednakże - jak dotąd - znikomych).

Działalność PZL jest prowadzona w ramach obowiązujących przepisów, jednakże była i jest skierowana także wielokrotnie na zmianę formalną tychże przepisów z uwagi na ich postanowienia sprzeczne z postanowieniami dokumentów wyższej rangi. Dotyczy to takich dokumentów, jak Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej oraz międzynarodowe dokumenty - pakty i konwencje ratyfikowane przez Polskę, wbrew którym zespół przepisów dotyczących zamieszkiwania prowadzi do niezawinionej utraty mieszkań drogą eksmisji sądowej lub licytacji mieszkania. W ten sposób zespół przepisów państwowych stanowi potężny instrument generowania bezdomności, prowadzącej do wyniszczania znacznej części mieszkańców Polski. Dotyczy to niezamożnych pracowników najemnych fizycznych, ale także i umysłowych, niekiedy o bardzo wysokich kwalifikacjach, lokatorów w budynkach czynszowych - komunalnych jak i prywatnych, w budynkach spółdzielczych, a także lokatorów swoich własnych (zakupionych) mieszkań.

Jak zatem widać sytuacja prawna lokatorów w Polsce wymaga od PZL wielokrotnego występowania do władz, kontaktowania się z władzami państwowymi i samorządowymi, a także z ugrupowaniami politycznymi. Ze strony PZL organizacji niezależnej, pozarządowej, apolitycznej takie kontakty i współpraca są możliwe w przypadku gdy program ale przede wszystkim działania będą prowadzić do realizacji prawa każdego mieszkańca naszego kraju do mieszkania, czyli do zamieszkiwania w warunkach odpowiadających godności człowieka.

Dotyczy to zatem sytuacji, gdy władza czy ugrupowanie polityczne dążąc do zmiany przepisów powodujących (czy umożliwiających) pozbawienie rodzin prawa do mieszkania i tworzenia rzeszy bezdomnych, podejmą rzeczywiste działania dla zmiany tych przepisów na inne - zgodne z międzynarodowymi dokumentami ratyfikowanymi przez Polskę, a przynajmniej na przepisy uwzględniające postanowienia Konstytucji R.P.

Dokumenty te to w szczególności:

1. Powszechna Deklaracja Praw Człowieka, art. 25 ust. 1 (Paryż, 10 grudnia 1948 r.);
2. Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Socjalnych i Kulturalnych, Art. 11 ust. 1, (Nowy Jork, 16 grudnia 1966 r.) - ratyfikowany przez Polskę 3 marca 1977 r.);
3. Międzynarodowa Konwencja w Sprawie Likwidacji Wszelkich Form Dyskryminacji Rasowej, Art. 5, (Nowy Jork, 7 marca 1966 r. - ratyfikowana przez Polskę 9 października 1968 r.);
4. Konwencja w Sprawie Likwidacji Wszelkich Form Dyskryminacji Kobiet, Art. 14 ust. 2 pkt. h, (Nowy Jork, 18 grudnia 1979 r. - ratyfikowana przez Polskę 18 lipca 1980 r.);
5. Konwencja Praw Dziecka, art. 27, ust. 3, (Nowy Jork, 20 listopada 1989 r. - ratyfikowana przez Polskę 30 września 1991 r.)

Wymienione międzynarodowe dokumenty ratyfikowane przez Polskę dają Polskiemu Zrzeszeniu Lokatorów podstawę prawną do domagania się od władz Rzeczypospolitej Polskiej dostosowania polskich przepisów do postanowień tych dokumentów. Dotyczy to również konieczności wprowadzenia jednoznacznych postanowień do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej w artykułach 75, 76 i innych dotyczących relacji między ochroną prawa własności a ochroną innych praw człowieka, jak prawo do życia, do mieszkania, do zaspokojenia potrzeb życiowych (żywności, odzieży), do ochrony zdrowia, do wykształcenia, do kultury, do odpoczynku, itd.

Zmiana przepisów jest konieczna dla realizacji prawa do mieszkania, stanowiącego jedno z podstawowych praw człowieka, prawa do mieszkania, które nie jest w Polsce przestrzegane, a projekty nowych aktów prawnych wskazują na dalsze ograniczenie tego prawa.

Z uwagi na szczególnie złą sytuację mieszkaniową w Rzeczypospolitej Polskiej oraz bardzo kontrowersyjne negatywne działania władz państwowych jak i samorządowych wobec rzeczywistego zaspokajania potrzeb mieszkaniowych i ograniczania bezdomności, PZL zostało zmuszone do skupienia swych prac na obronie prawa do zamieszkiwania oraz przeciwdziałania bezdomności. Dotyczy to zarówno kontaktów z władzami przy opiniowaniu i sugerowaniu rozwiązań, jak również z lokatorami zagrożonymi eksmisją i bezdomnością, którym wyjaśnia się istniejące przepisy i procedury prawne oraz informuje o istniejących możliwościach obrony prawnej w ich konkretnej sytuacji.

Działalność ta jest obecnie bardzo trudna między innymi przez to, że istnieje ogromna dysproporcja między niewielkim środkami materialnymi większości rodzin, zagrożonych utratą mieszkań, jak również PZL (działającego w oparciu o składki członkowskie - niskie z uwagi na sytuację materialną swych członków), a kręgów "biznesu" dążących do maksymalizacji zysków z czynszów i opłat, a posiadających potężne wpływy we władzach państwowych jak i samorządowych, oraz posiadających bardzo silne zaplecze finansowo - prawne.

Trudności są tym większe, że przepisy dopuszczają w sprawach o mieszkania jedyną sądową drogę obrony mieszkań (jedynie w budynkach komunalnych można korzystać z zażaleń do władz samorządowych), a sądy działają w sposób niejednoznaczny, odmawiając dopuszczenia organizacji lokatorskich do procesów po stronie lokatora, odmawiając także niekiedy zwalniania ubogich lokatorów z kosztów sądowych i przyznania adwokata z urzędu, co poważnie ogranicza lokatorom możność obrony ich praw. Ponadto przewlekłość procedury sądowej o prawo do zamieszkiwania działa wyniszczająco na lokatorów, którzy jako ludzie ulegają destrukcyjnym czynnikom biologicznym, klimatycznym w stopniu zależnym od czasu trwania, a zatem także od czasu trwania postępowania o sprawiedliwość.

Polskie Zrzeszenie Lokatorów informuje opinię publiczną jak również władze o występujących zagrożeniach i istniejących już tragediach. Między innymi w związku z wprowadzeniem w 1994 roku nowych przepisów dotyczących mieszkalnictwa (ustawy o najmie lokali, ustawy o własności lokali) z inicjatywy Sekretarza Generalnego IUT pana Nica Nilssona i przy pomocy jego oraz IUT zorganizowano serię seminariów na temat mieszkalnictwa w Krakowie, Warszawie i Poznaniu. Przedmiotem powyższych seminariów były zarówno zagadnienia organizacyjne, formy działania a także omówienie warunków zamieszkiwania, przepisów oraz zagrożeń występujących w Polsce oraz innych krajach. Między innymi omówiono skutki powstałego zespołu przepisów, w tym także bezdomności i jej konsekwencji dla bytu społeczeństwa i Państwa. Niestety już obecnie widać, że przewidywania ówczesne sprawdziły się i klęska bezdomności istnieje i narasta.

Należy zauważyć, że powyższe seminaria, na które zaproszono przedstawicieli władz jak również środków przekazu zostały z nielicznymi wyjątkami zlekceważone przez te instytucje, a dalsze wystąpienia, dezyderaty i informacje są nadal lekceważone.

Trudności działania PZL wynikają również z braku członków posiadających predyspozycje do działania społecznego dla obrony praw lokatorów i mogących się włączyć czynnie do tych prac. Trudności finansowe rodzin wobec gwałtownie rozsuwającymi się poziomami malejących dochodów a rosnących kosztów utrzymania zmuszają czynnych zawodowo do poszukiwania dodatkowych dochodów tak, że niewielu potrafi pogodzić swą pracę dla utrzymania rodziny z pracą społeczną na rzecz obrony praw swoich i innych rodzin do godnego mieszkania. Mamy jednak nadzieję, że obecna dramatyczna sytuacja szczególnie lokatorów w budynkach prywatnych i komunalnych, ale także groźne sytuacje lokatorów należących do spółdzielni mieszkaniowych i wspólnot mieszkaniowych spowoduje, że znajdą się wolontariusze, którzy wesprą działania nie tylko dla zabezpieczenia doraźnych potrzeb mieszkaniowych, lecz także dla zabezpieczenia tych potrzeb na przyszłość. Liczymy także, że znajdą się większe środki na działalność informacyjną, analityczną i prawną, gdyż jak dotąd bardzo trudne było i jest przełamanie barier dezinformacji, nie pozwalającej poszczególnym ludziom podejmować odpowiednich korzystnych dla nich decyzji.

Wobec istniejących tendencji do dalszego ograniczania praw lokatorów oraz stwarzania warunków finansowych w tym także pozornej lecz nieskutecznej osłony socjalnej, prowadzącej do pozbawiania tysięcy rodzin ich mieszkań, wobec braku budownictwa mieszkań dla ludności o przeciętnych i niskich dochodach działanie PZL jest konieczne jak również innych organizacji lokatorskich działających na obszarze całego kraju lub w poszczególnych miejscowościach.

Dla zwiększenia skuteczność działań powstała koncepcja współdziałania, wzajemnego informowania się i popierania podejmowanych inicjatyw dla obrony prawa do mieszkania.

Gdy w państwie określanym jako demokratyczne organy władzy przyjmują jako decydujące i dominujące prawo własności "święte prawo własności", realizowane kosztem zaniechania realizacji innych praw człowieka takich, jak prawo do życia, prawo do mieszkania, prawo do wyżywienia, odzieży, prawo do nauki, prawo do godności, itd., Polskie Zrzeszenie Lokatorów uważa, że konieczna jest obrona demokracji przed plutokratycznymi deformacjami.

Gdy naszym adwersarzom chodzi o zyski i wzrost ich stanu posiadania - nam chodzi o życie tysięcy rodzin, o rzeczywistą realizację praw człowieka, praw każdego człowieka oraz wszystkich praw człowieka. W tym celu łączymy się ze wszystkimi rzeczywiście demokratycznymi niezależnymi organizacjami.

Internauto czytający naszą Internetową stronę, prosimy Cię o wsparcie naszej działalności i informowanie Twego otoczenia oraz organizacji obrony praw człowieka o ważnych problemach mieszkaniowych ogromnej części społeczeństwa w Polsce, o problemach z którymi zmaga się Polskie Zrzeszenie Lokatorów oraz inne ośrodki lokatorskie w Polsce, jak na razie z niewielkim skutkiem.

Alicja Sarzyńska
prezes PZL